Energietoeslag voor studenten: waar heb je recht op?

Er was vorig jaar behoorlijk wat commotie rondom de eenmalige energietoeslag, die werd ingevoerd wegens de stijgende energieprijzen. Studenten werden volledig uitgesloten, wat resulteerde in een aantal rechtszaken en behoorlijk verhitte discussies in de media. Op 3 oktober van dit jaar is de Wet Energietoeslag 2023 aangenomen. Hierin is een aparte regeling opgenomen voor studenten, maar wat houdt dit allemaal in?

Energiecrisis

In 2021 kwamen de eerste krantenkoppen al tevoorschijn waarin gesproken werd over stijgende energieprijzen. Door onder andere de oorlog in Oekraïne en het verminderde aanbod vanuit Rusland, was er in 2022 sprake van een energiecrisis. Mensen met een vast tarief hadden geluk, mensen met variabele tarieven of een aflopend energiecontract een stuk minder. In januari 2022 betaalde huishoudens met een gemiddeld energieverbruik zo’n 86 procent meer dan het jaar ervoor.(1) De energieprijzen dreigden onbetaalbaar te worden en de overheid moest ingrijpen.(2) In 2022 kregen huishoudens met een laag inkomen een energietoeslag van 1300 euro en op 1 januari 2023 werd het prijsplafond ingevoerd.(3)(4)

Energietoeslag 2022

De Wet Eenmalige energietoeslag lage inkomens werd in 2022 aangenomen en uitgevoerd. Dit was in eerste instantie goed nieuws voor studenten die hun energieprijzen bijna niet konden betalen, maar al snel bleek dat die groep er helemaal geen recht op had. Studenten die de energietoeslag aanvroegen in hun gemeente, konden rekenen op brief met daarin een afwijzing. De reden hiervoor? De woonsituatie zou te divers zijn, waardoor een categoriaal verstrekte energietoeslag niet geschikt was. Hoewel dit slechts een richtlijn was, hielden de meeste gemeenten zich hieraan vast. Deze uitsluiting werd massaal in de media besproken. Er werd volop gespeculeerd over de vraag of dit wel rechtmatig was.(5) Er werd aangeraden om de energietoeslag aan te vragen, zodat de weg naar de rechter open stond in geval van afwijzing. Deze weg werd meermaals belopen door boze studenten.

Rechtszaken

Sinds de invoering van de Wet eenmalige energietoeslag lage inkomens zijn er meerdere rechtszaken gestart. Onder andere in Nijmegen, Amsterdam en Utrecht werden de studenten in het gelijk gesteld. Er was onvoldoende onderbouwd waarom een student minder hard getroffen werd door de hoge energieprijzen dan een ander huishouden en waarom studenten anders wonen dan huishoudens die wel in aanmerking komen voor de energietoeslag.(6) Er zullen nog meerdere rechtszaken op de planning staan, gezien het feit dat De Landelijke Studentenvakbond 75 rechtszaken in voorbereiding heeft en tevens honderden studenten zich hebben aangemeld voor hulp van Legal Advice Wanted.(7)

Wet Energietoeslag 2023

Het lijkt erop dat de wetgever enigszins heeft geluisterd naar de rechter. Op drie oktober 2023 is de Wet Energietoeslag 2023 aangenomen, waarin studenten wettelijk worden uitgesloten voor de energietoeslag. Er is echter een aparte regeling voor studenten in werking getreden. Maar hoe gunstig is deze regeling eigenlijk?

In de Kamerbrief werd het één en ander gezegd over de positie van de studenten.(8) Het komt erop neer dat de financiële problemen vanwege de hogere energiekosten een gedeelde verantwoordelijkheid zijn van de overheid, de ouders en de student. Studenten krijgen eenmalig een tegemoetkoming van ongeveer 400 euro via de Dienst Uitvoering Onderwijs. Dit geldt echter niet voor alle studenten. Het gaat enkel om studenten met een uitwonende basisbeurs én een aanvullende beurs. Studenten die enkel de uitwonende basisbeurs hebben, zonder aanvullende beurs, hebben een ophoging van de beurs gekregen met 164 euro per maand. Zij komen dus niet in aanmerking voor de tegemoetkoming.

Hoe zit het met studenten die geen prestatiebeurs hebben? Het gaat dan enkel om studenten die in aanmerking komen voor een rentedragende lening, doordat ze bijvoorbeeld langer over hun studie hebben gedaan. Deze studenten hebben recht op de tegemoetkoming, mits zij in de laatste maand voor de start van de leenfase een aanvullende beurs hebben gekregen.(9)

Hoe zit het met andere studenten? Indien je niet aan de bovengenoemde voorwaarden voldoet, heb je helaas geen recht op een tegemoetkoming. Wel wordt er voor studenten in onzelfstandige wooneenheden, zoals kamers in een studentenhuis, gekeken voor een compensatie.(10) Hier kan helaas nog geen aanspraak op worden gemaakt.

De regering heeft enigszins geprobeerd om studenten te compenseren voor de hoge energiekosten. Echter, is er maar een klein deel van de studenten dat momenteel aanspraak kan maken op de tegemoetkoming. Het grootste argument hiervoor is dat thuiswonende studenten niet zo hard worden getroffen door de hoge energiekosten als de uitwonende studenten. Wat is eigenlijk de reden dat studenten niet net zoals huishoudens met lage inkomens het bedrag van 1300 euro krijgen? De regering vindt dat studenten al profiteren van de verhoging van de zorgtoeslag in 2023 en de verhoging van het wettelijk minimumloon. Daarnaast wordt als optie gegeven om meer te gaan werken, te lenen of dat de ouders een bijdrage leveren. De regering is van mening dat zij niet uitsluitend verantwoordelijk zijn voor de bekostiging van de gestegen energiekosten.(11)

Conclusie

Dus als jij aan de voorwaarden voldoet die de regering heeft gesteld, dan zal je vanzelf een bedrag op je rekening zien verschijnen. Ben je een uitwonende student zonder aanvullende beurs? Dan zal je een ophoging van de beurs krijgen. Als je een student bent die in een studentenhuis woont, dan is er misschien nog hoop voor een eventuele tegemoetkoming. Er kan echter niks beloofd worden. Ben je een thuiswonende student? Dan heb je helaas nergens recht op. Het lijkt erop dat de regering enigszins heeft geleerd van de commotie die vorig jaar is ontstaan rondom de uitsluiting van studenten betreffende de energietoeslag. We gaan de goede kant op, maar we zijn er nog zeker niet. Er valt nog een hoop te winnen voor studenten.

Bronnen

‘Prijs van energie 86 procent hoger’, CBS.nl, 18 februari 2022.
‘Energie dreigt onbetaalbaar te worden, wie pakt de rekening op?’, nos.nl, 10 augustus 2022.
Kamerstukken II 2022/23, 36057. (Kamerbrief reactie op brief energietoeslag voor lage inkomens en aanbieding nota van wijziging).
‘Prijsplafond voor gas, stroom en stadsverwarming’, Rijksoverheid.nl, 2023.
‘Uitsluiting studenten energietoeslag is onrechtmatig, zeggen juristen’, nos.nl, 13 juni 2022.
‘Opnieuw heeft een student recht op 1300 euro energietoeslag’, Rtlnieuws.nl, 17 april 2023.
‘Juristen verwachten golf rechtszaken om energietoeslag studenten’, telegraaf.nl, 5 april 2023.
Kamerstukken II 2022/23, 36389, nr. 4, p.12 t/m 17.
Kamerstukken II 20222/23, 36389, nr. 8, p.3.
Kamerstukken II 20222/23, 36389, nr. 4, p.13.
Kamerstukken II 20222/23, 36389, nr. 4, p. 13.