Ontwikkelingen in de gesloten jeugdhulp

Ontwikkelingen in de gesloten jeugdhulp

Dit jaar kwam er een vernietigend rapport uit van Jason Bhugwandass over de gesloten jeugdhulp. Jason is een ervaringsdeskundige, die in vijf verschillende gesloten instellingen heeft gezeten. Hij strijdt ervoor dat de gesloten jeugdhulp verdwijnt en er zorg met liefde en aandacht voor in de plaats komt.(1) Dit probeert hij onder andere door via sociale media en het nieuws de aandacht hierop te vestigen. Het rapport ‘Eenzaam gesloten’ heeft voor veel commotie gezorgd onder zowel Kamerleden als professionals op het gebied van jeugdhulp en jeugdrecht.

ZIKOS

In het rapport zijn 51 jongeren geïnterviewd over hun ervaringen op de ZIKOS-afdelingen (Zeer Intensieve Kortdurende Observatie en Stabilisatie Afdeling) in de gesloten jeugdhulp. Deze interviews zijn afgenomen door Jason Bhugwandass, die zelf ook jaren heeft doorgebracht op een ZIKOS-afdeling. Een ZIKOS-afdeling valt onder JeugdzorgPlus (gesloten jeugdhulp). Jongeren met complexe en meervoudige gedragsproblemen in combinatie met een acute psychiatrische crisis verblijven hier.(2) Je kunt hierbij onder andere denken aan jongeren die suïcidaal zijn. 

Problemen op de ZIKOS-afdelingen

Uit het rapport blijkt dat er veel problemen zijn op de ZIKOS-afdelingen. Jongeren moeten zonder gegronde redenen uren op hun kamer verblijven. Tevens bestaat het personeel voornamelijk uit gevangenispersoneel, zonder gespecialiseerde kennis van psychiatrische problematiek.(3) Jongeren verbleven vaak in extreem isolement, waarbij vrijheidsbeperkende maatregelen als straf werden ingezet. Er zijn daarnaast meldingen gemaakt van fysiek, psychisch en seksueel geweld.(4) De geïnterviewde jongeren hebben aangegeven dat zij behoefte hadden aan behandeling, voornamelijk traumabehandeling. Zij hebben deze behandeling op de ZIKOS-afdelingen nooit gekregen.(5)

Motie

Het rapport zorgde voor veel commotie, wat ertoe leidde dat er een motie werd ingediend bij de Tweede Kamer. De Tweede Kamer zou een korte parlementaire enquête moeten houden naar de misstanden in de gesloten jeugdhulp vanaf 2008.(6) Op 28 maart 2024 vond er een debat plaats over deze motie. Uit dit debat bleek dat een meerderheid van de Tweede Kamer twijfelde of een nieuw rapport een oplossing biedt. Op 2 april 2024 werd besloten dat de motie is aangehouden, oftewel de behandeling en stemming is uitgesteld.(7)

Rapport Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd 

Hoewel een meerderheid van de Tweede Kamer twijfelde over de meerwaarde van een nieuw rapport, heeft de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) toch meerdere rapporten uitgebracht over verschillende ZIKOS-afdelingen. Op 18 april 2024 kwam er een definitieve rapportage, waaruit bleek dat de zorg op de ZIKOS-afdelingen niet passend en toereikend is. Dit heeft erin geresulteerd dat er nu wordt gezocht naar alternatieve vormen van zorg en er dus geen jeugdigen meer worden opgenomen op ZIKOS-afdelingen.(8)

Conclusie

De gesloten jeugdhulp is al jaren een groot gespreksonderwerp en het heeft al vele veranderingen ondergaan. Het rapport van Jason Bhugwandass heeft flink wat stof doen opwaaien. Sinds de publicatie van het rapport is Jason veel in het nieuws geweest om aandacht te vestigen op dit onderwerp en dit heeft ertoe geleid dat de Tweede Kamer, de IGJ en andere instanties dit probleem serieus aanpakken. Of de veranderingen ook daadwerkelijk het gewenste positieve effect hebben, is nog maar afwachten.

Bronnen

  1. ‘Isoleercellen vaker gesloten, Jason ziet jeugdzorg na zijn lange strijd veranderen’, rtl.nl.
  2. ‘ZIKOS-afdelingen in Harreveld en Zetten onder verscherpt toezicht’, IGJ.nl.
  3. ‘Eenzaam opgesloten’, p. 12 & 13, 5 maart 2024.
  4. ‘Eenzaam opgesloten’, p. 67, 5 maart 2024.
  5. ‘Eenzaam opgesloten’, p. 64, 5 maart 2024.
  6. ‘Partijen willen enquête naar misstanden gesloten jeugdzorg’, nos.nl.
  7. Kamerstukken II 2023/24,  31 839, nr. 998. 
  8. ‘Inspectie publiceert definitieve rapport ZIKOS-groepen’, Jeugzorgnederland.nl.